2-۱-مفهوم شناسی……………………………………………………………………………………………… 12
2-1-1-مفهوم جعل……………………………………………………………………………………………… 13
2-1-2-حقوق کیفری ایران……………………………………………………………………………………. 16
2-1-3-تعریف جرم در لغت…………………………………………………………………………………… 16
2-1-4-مفهوم جرم در اصطلاح حقوقی…………………………………………………………………… 17
2-1-5-مفهوم جرم در جامعه شناسی……………………………………………………………………… 17
2-2-پیشینه قانونی جرم جعل مادی………………………………………………………………………… 21
2-2-1- پیشینه قانونی جرم جعل مادی قبل از انقلاب…………………………………………………. 22
2-2-2- پیشینه قانونی جرم جعل مادی بعد از انقلاب…………………………………………………. 22
2-3-مبانی جرم انگاری جعل مادی…………………………………………………………………………. 24
2-3-1-1-آسایش عمومی…………………………………………………………………………………….. 24
2-3-1-2- حفظ اعتماد عمومی……………………………………………………………………………… 26
2-4-منابع جرم جعل مادی…………………………………………………………………………………….. 26
2-4-1-قانون مجازات اسلامی……………………………………………………………………………….. 26
2-4-2-قانون ثبت اسناد……………………………………………………………………………………….. 31
2-4-3- قانون تشکیلات ، وظایف و انتخابات شورای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران    31
فصل سوم_ مشترکات جعل مادی…………………………………………………………………………………………… 34
3-1 – تغییر در سند…………………………………………………………………………………………….. 37
3-1-1-تغییر در سندی که باطل شده………………………………………………………………………. 38
3-1-2- تغییر در عکس و تصویر………………………………………………………………………….. 39
3-2- استناد (سندیت)…………………………………………………………………………………………… 40
3-2-1-جعل امضاء مقام رسمی روی  کاغذ سفید……………………………………………………… 40
3-2-2-تخریب بخشی از سند………………………………………………………………………………… 41
3-3- بر خلاف حقیقت…………………………………………………………………………………………… 43
3-3-1-طرق مختلف ظهور خلاف حقیقت در اسناد……………………………………………………. 44
3-3-2-بر خلاف حقیقت در اسناد الکترونیکی………………………………………………………….. 46
3-4-قابلیت انتساب به غیر…………………………………………………………………………………….. 47
3-4-2- آیا منتسب الیه سند بایستی وجود واقعی داشته باشد؟……………………………………. 51
3-4-3- تنظیم سند توسط شخص دیگر…………………………………………………………………… 52
3-5- اضرار……………………………………………………………………………………………………….. 53
3-5-1- مفهوم ضرر……………………………………………………………………………………………. 56
3-5-2-جایگا ه ضرر در عناصر جرم……………………………………………………………………… 56
3-5-3-مجنی علیه ضرر………………………………………………………………………………………. 57
فصل چهارم _ جعل نوشته…………………………………………………………………………………………………… 58
4-1-جعل اسناد خاص………………………………………………………………………………………….. 59
4-1-1-جعل اسناد خاص قانونی…………………………………………………………………………….. 59
4-1-1-1-جعل اسکناس……………………………………………………………………………………….. 59
4-1-1-1-1-جعل اسکناس داخلی………………………………………………………………………….. 60
4-1-1-2-جعل اسکناس خارجی…………………………………………………………………………….. 62
4-1-1-2-جعل تمبر…………………………………………………………………………………………….. 63
4-1-1-2-1-جعل تمبر رایج………………………………………………………………………………….. 66
4-1-1-2-2-جعل تمبر غیر رایج……………………………………………………………………………. 67
4-1-2-جعل اسناد خاص تبعی……………………………………………………………………………….. 69
4-2-جعل اسنادرسمی………………………………………………………………………………………….. 72
4-2-1- جعل اسنادرسمی عمومی دولتی…………………………………………………………………. 72
4-2-2- جعل اسنادرسمی عمومی غیر دولتی…………………………………………………………… 73
4-3-جعل اسناد عادی…………………………………………………………………………………………… 73
4  -3-1- سند عادی  لازم الاجرا…………………………………………………………………………….. 74
4-3-2- سند عادی  غیر لازم الاجرا………………………………………………………………………… 74
فصل پنجم:جعل نشانه ها……………………………………………………………………………………………………… 77
5-1-جعل علامت…………………………………………………………………………………………………. 78
5-1-1- جعل فیزیک علامت…………………………………………………………………………………… 78
5-1-2-جعل اثر علامت………………………………………………………………………………………… 80
5-2-جعل امضا…………………………………………………………………………………………………… 80
5-2-1- جعل  پاراف…………………………………………………………………………………………….. 80
5-2-2-جعل امضا به مفهوم خاص…………………………………………………………………………. 81
5-3-جعل مهر…………………………………………………………………………………………………….. 82
5-3-1-جعل فیزیک مهر………………………………………………………………………………………. 82
5-3-2-جعل اثر مهر……………………………………………………………………………………………. 84
5-4-جعل منگنه………………………………………………………………………………………………….. 85
5-4-1-جعل فیزیک منگنه……………………………………………………………………………………. 85
5-4-2-جعل اثر منگنه…………………………………………………………………………………………. 85
نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….. 86
پیشنهادها و ارائه راهکارها………………………………………………………………………………………………….. 88
فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………….. 89
Abstract……………………………………………………………………………………………………………………… 93

چکیده
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴ در فصل سوم از باب دوم تحت عنوان جنحه و جنایت بر ضد آسایش عمومی مواد ۹۳ تا ۱۱۲ به جعل و تزویر در نوشته و سند اختصاص یافته بود.پس از پیروزی انقلاب اسلامی موضوع جعل و تزویر تحت عنوان ‘جرایم بر ضد آسایش عمومی’ در مواد ۲۰ تا ۳۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۶۲ این مواد با اصلاح جزیی از مواد قانون مجازات عمومی اقتباس شد و متعاقباً در سال ۱۳۷۵ و 1392 فصل پنجم قانون مجازات اسلامی از ماده ۵۲۳ تا ۵۴۲ به جرم جعل اختصاص یافت.جعل مادی به تغییرات ظاهری در یك سند با استفاده از روش های فیزیكی مانند برش یا تراش گویند. لازمه جعل مادی، انجام عمل مادی است به عبارت دیگر سند ابتدا به صورت واقعی در عالم خارج،وجود پیدا می كند.سپس بزهكار با عمل خود محتوا و مضمون یا امضای آن را تغییر می دهد و نتیجه عمل وی در سند باقی می ماند.تشخیص جعل مادی از طریق ارجاع امر به كارشناس صورت می گیرد اما گاه عمل جعل توسط افراد غیر حرفه ای به نحوی انجام می شود كه با كمی دقت قابل تشخیص می باشد.

واژگان کلیدی:جعل،مادی،سند،مهر،امضا،علامت.

مقدمه