بونتیس در سال ۱۹۹۸ به سه نوع سرمایه انسانی، ساختاری و مشتری اشاره کرد(Sa´nchez, etal., 2007) . در ادامه اجزای مدل معرفی شده اند.

 

• سرمایه ساختاری داراییها غیرانسانی یا قابلیت‌های سازمانی است که برای پاسخ به نیازهای بازار مورد استفاده است. به بیان دیگر این سرمایه شامل همه دانش غیر انسانی در یک سازمان است که شامل پایگاه داده ها، چارتهای سازمانی و فرایندها و استراتژیها است که به سازمان ارزشی فراتر از مواد آن می دهد.

 

سرمایه ارتباطی دانش درون روابط یک سازمان با محیط خود شامل مشتریان، عرضه‌کنندگان، مجامع علمی و غیره است. به عقیده بونتیس مهمترین جزء یک سرمایه ارتباطی، سرمایه مشتری است.  زیرا  موفقیت یک سازمان ناشی از سرمایه مشتری آن است.

 

• سرمایه انسانی سطح دانش فردی است که کارکنان یک سازمان دارای آن می‌باشند. این دانش معمولاً بصورت ضمنی است و ذخیره دانش اعضای یک سازمان است که شامل شایستگها و طرزفکرهای کارکنان است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ماهیت	روابط بازار	فرایندهای سازمانی	فکر یا هوش انسانی
حوزه	بیرون سازمان	روابط	ذهن افراد
پارامترها	پایدار	کارایی و قابلیت دستیابی	حجم مناسب بودن آن
مشکل بودن کدگذاری	بالاترین سطح از لحاظ مشکل وبدون کدگذاری	متوسط	بالا

شکل شماره ۱۳-۲ : مدل سرمایه فکری بونتیس

 

۲-۵-۱۴- مدل سرمایه فکری مریتوم گاید لاین[۱]

 

یکی دیگر از مدل های سرمایه فکری  است که برای مدیریت و گزارش دهی سرمایه فکری بکار می‎رود. این مدل دارای دو بخش است: یک بخش  برای چگونگی مدیریت سرمایه فکری و بخش دیگر چگونگی گزارش دهی سرمایه فکری که شامل اطلاعاتی درباره ساختار و محتوای این گزارش است. این مدل بوسیله اتحادیه اروپا طرح شده است (Nordic Industrial Fund, 2001).

 

این مدل سرمایه فکری ترکیبی از منابع انسانی، سازمانی و ارتباطی در سازمان است. اگر این منابع به درستی سازماندهی شوند، ارتباط بین این عوامل موجب ارزش آفرینی می شود. بایستی توجه داشت که مدیریت و گزارش دهی سرمایه فکری بر اساس نیاز هر شرکت تدوین شود. بنابراین هر شرکت بایستی فرایند مختص خود را توسعه دهد. اجزا مدل عبارتند از:

 

• سرمایه انسانی:

به عنوان دانشی تعریف می شود که کارکنان دارند و با رفتن کارکنان از شرکت جابجا می شود. این سرمایه شامل دانش، مهارت، تجربه، توانایی افراد است. برخی از این دانش ها بسیار تخصصی و برخی عمومی هستند.

 

• سرمایه ساختاری:

دانشی مربوط به شرکت است و در انتهای روز کاری در شرکت باقی می ماند. این سرمایه شامل رویه ها، سیستم ها، فرهنگ و پایگاه داده است. بخشی از سرمایه ساختاری ممکن است از طریق قانون به عنوان حقوق مالکیت معنوی محافظت شود.

 

• سرمایه ارتباطی:

منابعی را شامل می شود که به ارتباطات بیرونی شرکت  مربوط است. مانند مشتریان، عرضه کنندگان مواد اولیه یا شرکای تحقیق و توسعه. این سرمایه ارتباط شرکت با ذی نفعان (مانند سرمایه گذاران، اعتباردهندگان، مشتریان و عرضه کنندگان مواد اولیه) را شامل می‎شود.  همچنین نگرش کلی آنها در مورد شرکت را نیز شامل می شود.

 

 

مدیریت سرمایه فکری پیشنهادی این مدل شامل سه مرحله به شرح زیر است:

 

• شناسایی نامشهود ها

 

• اندازه گیری

 

• ارزیابی

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل شماره ۱۴-۲ : مدل سرمایه فکری مریتوم گاید لاین (۱)

 

در فاز اول شرکت ها بایستی دارایی های نامشهود کلیدی مرتبط با اهداف استراتژیک را شناسایی کنند. دارایی های نامشهود به خلق ارزش در شرکت ها کمک می کنند. این دارایی ها در بر گیرنده شایستگی های کلیدی و توانمندی های شرکت است. همچنین توانمندی‎هایی نیز وجود دارند که بایستی آنها را توسعه داد یا مزیت رقابتی خود را برای دستیابی به اهداف استراتژیک بهبود داد. این دارایی ها به عنوان شبکه ای از دارایی های نامشهود وجود دارند. مثالهایی از این دارایی های نامشهود عبارتند از: توان انطباق با تغییرات بازار، توان جذب منابع انسانی، ظرفیت نوآوری، رویکردهای مشتریان. در پایان این فاز دارایی های نامشهود کلیدی شناسایی شده و شبکه روابط تدوین می شود.

 

در فاز دوم شرکت به شاخص های ویژه برای سنجش هر نامشهود نیاز دارد. این شاخص ها می‎توانند عمومی باشند(بنابراین بین شرکت ها و صنایع قابل مقایسه خواهند بود. مانند نسبت هزینه‎های تحقیق و توسعه به میزان فروش. این شاخص ها می توانند مختص یک صنعت باشند (بنابراین امکان مقایسه در درون همان صنعت وجود دارد. مانند درصد کارکنان ستادی در یک بانک). همچنین این شاخص ها می توانند مختص یک سازمان باشند (در نتیجه مقایسه دو شرکت مشکل خواهد شد. مانند درصد کارکنان دارای توانمندی بالا).

 

شاخص های پیشنهادی می توانند علاوه بر هزینه ها، شاخص های عملکردی نیز باشند. این شاخص ها می توانند  مالی و یا غیر مالی باشند. بنابراین برای منابع نامشهود و فعالیت های نامشهود (برای هر دو) مفید باشند. مانند پیمایش رضایت شغلی کارکنان، وفاداری مشتریان.

 

فاز سوم شامل ارزیابی و کنترل اثرات سرمایه گذاری در دارایی های نامشهود است. برای این فاز، شرکت بایستی اثرات بر کاربران (استفاده کنندگان) درونی و بیرونی توجه کند.

 

برای ارزیابی، لازم است بین فعالیت هایی که برای اهداف زیر طرحی شده اند تمایز قائل شد:

 

• توسعه منابع داخلی یا کسب منابع نامشهود، برای مثال فعالیت جذب کارکنان جدید یا دانش ویژه یا کسب فناوری اطلاعات جدید.

 

• افزایش ارزش منابع نامشهود موجود برای مثال فعالیت های آموزشی.

 

• ارزیابی اثرات فعالیت های قبلی برای مثال رضایت کارکنان یا مشتریان.

شکل ۱۵-۲ : شبکه دارایی های نامشهود

 

 

 

شکل ۱۶-۲ : مدل سرمایه فکری مرتیوم گایدلاین (۲)

 

در شکل بالا چشم انداز شرکت، منابع یا فعالیت ها و سیستمی از شاخص ها عبارتند از:

 

• الف) چشم انداز شرکت (اهداف استراتژیک، شایستگی های کلیدی و منابع نامشهود) که اهداف و استراتژی اصلی شرکت و عوامل پیش برنده کلیدی (یا منابع نامشهود کلیدی) را برای دستیابی به آن اهداف در بر می گیرند.

 

• ب) خلاصه یا چکیده ای از منابع یا فعالیت ها. این بخش منابع و فعالیت های نامشهود شرکت را در بر می گیرد تا ارزش ها بهبود داد.

 

• ج) سیستمی از شاخص ها برای سنجش منابع و فعالیت های نامشهود تا بتوان میزان موفقیت در دستیابی به اهداف مکتوب مشخص شود.

جدول ۱۱-۲ : شاخص های شرکت  مریتوم